Tuva Gırtlak Müziği-Kömey( Tuvan Throat Singing- Khoomei)

Uzun zaman önce youtube dan izlediğim bir videoyla haberdar olduğum  Tuva gırtlak müziği ,ilk başlarda bana da garip geldi. Ancak dinleye dinleye benim açımdan vazgeçilemeyecek bir müzik türü oldu. Bu müzik türü hakkında yeterli Türkçe kaynak olmadığından  İngilizce bir yazıyı iyi kötü  tercüme ettim. Umarım işinize yarar. 

Tuva Cumhuriye'ti Güney Sibirya'da buluna ve Rusya Federasyonu'na bağlı olan özerk bir cumhuriyettir.

Tuva gırtlak müziği, armonik müzik stillerinden önemli bir türdür ve Tuva Halkı  tarafından icra edilir. Tuva gırtlak müziği, bir veya daha fazla perdeli sesin biraraya gelerek  belli bir perdenin üzerine çıkıp özgün ses üreten bir stildir.  Bu müziğinin geçmişi epey eskiye dayanır. Erkek çobanların çoğu, gırtlak müziği yapabilir ancak kadınlar bu müziğe yeni yeni başlamıştır. Tuvalılar için gırtlak müziğinin populer olması; bölgenin çoğrafi konumu ve insanların yaşam şekillerinden kaynaklanmaktadır.

Bu çoğrafyada,  gırtlak müziğiyle ilgili çalışmalar yapan etnomüzik uzmanları ; bugün hala yaşayan pastoral animizmin tamamlayıcı bir unsuru olarak kömeyleri işaret ederler. Şarkıcılar , gırtlak müziğine ilham kaynağı olan nehir kenarlarına ve dağ yamaçlarındaki bozkırlara seyahat ederren gırtlak müziğini en iyi şekilde icra etmeye çalışırlar.

Bu bölgenin animistik dünya görüşü, doğadaki objelerin sadece biçimlerine ya da konumuna değil ayrıca onların manevi yönüne ve seslerine dayandırılır. Bu yüzden ,doğadaki seslerin insanlar tarafından taklit edilmesi  gırtlak müziğinin kökeni olarak görülür. Gerçekten de , bu bölgenin müzik kültüründe; hayvan , rüzgar ve su seslerini çıkarmak için  çok fazla enstrüman ve teknik geliştirilmiştir. Ek olarak gırtlak müziği yayılırken , giderek çeşitlenmiştir.

Tuva halkının gırtlak müziği icralarında geniş bir çeşitlilik vardır ve altı perdeli armonilerin öncülerindendir. Tuva müziği ile ilgili birçok değişik sınıflandırma vardır. Birinci sınıflandırmada; çılandık, dumçuktar, ezengileer ve kanzıp alttürlerini içeren kömey, sıgıt ve kargıra adlı üç ana tür vardır. İkinci sınıflandırmada ise kömey, sıgıt, kargıra, borbangnadır ve ezengileer  isimli 5 ana tür vardır ve bu 5 ana tür cılandık, dumçuktar,opey kömey, buga kömey, kanzıp, kovu kargıraazı, kozhagar kargıraazı, dag kargıraazı, Oydupa kargıraazı, uyangılar , damıraktar, kişter, serlennedır ve bırlannadır adlı alttürlere sahiptirler.

 Yukarıdaki videoda yedi farklı stilde nasıl gırtlak müziğini söylendiğini izleyebilirsiniz.

Kadınların gırtlak müziği yapmasının akrabalarını inciteceğini ve doğum yaptıklarında sıkıntı çekeceklerine dair inanışın olmasına rağmen Tuva tarihinde birkaç kadın gırtlak şarkıcısı vardır.

Sovyet Dönemi’nde, cumhuriyet festivalleri hariç, kadınlar .nadir bir şekilde sahnelerde gırtlak müziğini sahnelerde söylemişlerdir. Valentina Salçak isimli kadın 1979 da herkesin önünde gırtlak müziği yapmıştır. Mongun-Tayga’dan Valentina Çuldum )90 ‘ların başında gırtlak müziği şarkıcısı olarak Avrupa turuna çıkmıştır. Uluslar arası Kömey Sempozyum’un başlamasıyla beraber kadınlar halk önünde gırtlak şarkısı söyleyebilmişlerdir.

1998 yılında kurulan Tyva Kyzy adlı müzik grubu, bütün üyeleri kadınlardan oluşan ilk gırtlak müziği grubudur. Bu grup Tuva gırtlak müziğinin bütün tarzlarını icra eden ilk ve tek kadın müzik grubudur. Kaynak

Tuva Gırtlak Müziği Yapan Grupları Okumak İçin Tıklayın