Türklerin 11. yy. dan itibaren Orta Asya’dan Anadolu’ya doğru akınları ve sonrasında burayı yurt edinmeleri sonucu yeni bir coğrafyada Türk Tarihi gelişmeye başlamıştır. Anadolu Selçukluları ve Osmanlı ile de Orta Asya coğrafyasından bağımsız, Türk tarihinde yeni bir kol oluşmuştur.
Siyasi coğrafya olarak her ne kadar Orta Asya’dan bağımsız bir yapı oluşmuşsa da Orta Asya Türk Kültürü ( yaylak –kışlak, boy teşkilatı- Şamanizm kalıntıları vs. ) büyük ölçüde Anadolu’ya taşınmış, hatta günümüze kadar pek çok İslamiyet Öncesi Türk Kültürü öğeleri gelmiştir. Bu öğelerden birisi de “ayın kurtlar tarafından yenilmesi“olayıdır. Günümüze çokta uzak olmayan dönemlerde Türk köylerinde rastlanan bu hadise tamamen Orta Asya kökenlidir. Anadolu’da izlerine rastladığımız ve bugün için bize komik gelen bu inanışı, tarihçiler özellikle Yakut Türklerinde en canlı haliyle tespit edebilmişlerdir.
Türk Kültür Tarihiyle ilgili önemli çalışmaları olan Rahmetli Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi kitabında bu inanışa dair açıklama yaptığı bölümde:
“ İlkel insanlar ayın küçülüp büyümesine kafa yormuşlar, bunun cevabı olarak da ay, her küçüldükçe onu bir şeyin yemekte ve bitirmekte olduğunu düşünmüşlerdir” demiştir.
Yakut Türkerinde tespit edildiğine göre:
“ Ay, göklerde dolunlaşıp, bir tepsi gibi olduğu zaman, kurtlar ile ayılar, hemen koşarlar, ondan birer parça koparıp yerler ve böylece ayı küçültürlermiş. Ay üzgün ve yaralı olarak kaybolurmuş. Sonradan yaralarını sarıp, iyileşirmiş. Yeniden dolunlaşıp, göklerde görünürmüş.
“Kurtlar, dolunayı görünce birer parça koparıp yeniden küçültürlermiş. Ayın küçülüp büyümesi kaybolup ve yeniden görünmesi bundan ileri gelirmiş…*
Bu inanışa benzer formdaki anlatımlar, bozulmuş biçimde Moğollarda ve bazı Sibirya topluluklarında olsa da kurt motifli inanış Türk orjinlidir.
Bu yazıda da örneğini göreceğimiz üzere şunu diyebiliriz ki ; Anadolu’da ki birçok batıl inanç ; sonradan uydurma değil, çok eskilere dayanan Orta Asya inançlarının Anadolu’ya taşınmış kalıntılarıdır.
*Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi II, TTK yay., Ankara, 2000
Siyasi coğrafya olarak her ne kadar Orta Asya’dan bağımsız bir yapı oluşmuşsa da Orta Asya Türk Kültürü ( yaylak –kışlak, boy teşkilatı- Şamanizm kalıntıları vs. ) büyük ölçüde Anadolu’ya taşınmış, hatta günümüze kadar pek çok İslamiyet Öncesi Türk Kültürü öğeleri gelmiştir. Bu öğelerden birisi de “ayın kurtlar tarafından yenilmesi“olayıdır. Günümüze çokta uzak olmayan dönemlerde Türk köylerinde rastlanan bu hadise tamamen Orta Asya kökenlidir. Anadolu’da izlerine rastladığımız ve bugün için bize komik gelen bu inanışı, tarihçiler özellikle Yakut Türklerinde en canlı haliyle tespit edebilmişlerdir.
Türk Kültür Tarihiyle ilgili önemli çalışmaları olan Rahmetli Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi kitabında bu inanışa dair açıklama yaptığı bölümde:
“ İlkel insanlar ayın küçülüp büyümesine kafa yormuşlar, bunun cevabı olarak da ay, her küçüldükçe onu bir şeyin yemekte ve bitirmekte olduğunu düşünmüşlerdir” demiştir.
Yakut Türkerinde tespit edildiğine göre:
“ Ay, göklerde dolunlaşıp, bir tepsi gibi olduğu zaman, kurtlar ile ayılar, hemen koşarlar, ondan birer parça koparıp yerler ve böylece ayı küçültürlermiş. Ay üzgün ve yaralı olarak kaybolurmuş. Sonradan yaralarını sarıp, iyileşirmiş. Yeniden dolunlaşıp, göklerde görünürmüş.
“Kurtlar, dolunayı görünce birer parça koparıp yeniden küçültürlermiş. Ayın küçülüp büyümesi kaybolup ve yeniden görünmesi bundan ileri gelirmiş…*
Bu inanışa benzer formdaki anlatımlar, bozulmuş biçimde Moğollarda ve bazı Sibirya topluluklarında olsa da kurt motifli inanış Türk orjinlidir.
Bu yazıda da örneğini göreceğimiz üzere şunu diyebiliriz ki ; Anadolu’da ki birçok batıl inanç ; sonradan uydurma değil, çok eskilere dayanan Orta Asya inançlarının Anadolu’ya taşınmış kalıntılarıdır.
*Bahaeddin Ögel, Türk Mitolojisi II, TTK yay., Ankara, 2000
0 yorum :
Yorum Gönder